Uchumi wa Urusi huenda ukaathirika pakubwa kutokana na msururu wa vikwazo vilivyowekwa kufuatia uvamizi wa Moscow nchini Ukraine, licha ya majaribio ya kupunguza utegemezi wake wa kifedha na nchi za Magharibi katika miaka ya hivi karibuni.
Na athari inaweza kuenea zaidi nje ya mipaka ya Urusi.
Vikwazo tayari vimeathiri mataifa?
Sarafu ya Urusi Ruble ilishuka hadi kiwango cha chini, Soko la Hisa la Moscow lilisalia kufungwa ili kuzuia mauzo yaliyotarajiwa na kiwango cha riba kiliongezwa kwa kiasi kikubwa siku ya Jumatatu kwenye misukosuko kwa uchumi wa Urusi.
Mojawapo ya vikwazo vya hivi karibuni, ilikuwa kufungwa kwa sehemu ya akiba ya fedha za kigeni ya benki kuu ya Urusi iliyoshikiliwa nje ya nchi, hatua hiyo itafanya iwe vigumu kuinua thamani ya sarafu Ruble.
“Ukubwa wa hifadhi yako hukufanya kuwa na uwezo wa kutetea kiwango cha ubadilishanaji wa sarafu yako katika masoko ya kimataifa” Niclas Poitiers, mtafiti katika kituo cha fikra za kiuchumi chenye makao yake makuu mjini Brussels Bruegel.
“Watu walipoteza imani yao katika mfumo wa kifedha,”aliongeza, akielezea kuporomoka kwa sarafu ya Urusi na kuliwafanya watu kuchukua pesa kutoka kwa benki siku ya Jumatatu. Kremlin ilijibu kwa kupiga marufuku uhamishaji wa pesa za kigeni nje ya nchi na kuwalazimisha wasafirishaji kubadilisha asilimia 80 ya mapato yao kuwa rubles.
Vikwazo vya kiuchumi pia vinajumuisha kufungia mali ya benki na ya watu binafsi bila kujumuisha benki fulani za Kirusi kutoka kwa interbank SWIFT na udhibiti wa mauzo ya nje.
Olivier Dorgans, wakili wa Ashurst aliyebobea katika vikwazo, alisema hatua kama vile kufungia mali ya wafanyabiashara wanaohusishwa na Kremlin itakuwa na athari ya muda mfupi.
Lakini vizuizi kwa mauzo ya vifaa vya kielektroniki vinaweza kuwa na matokeo ya kudumu zaidi, aliongeza.
Athari yake inaweza kuwa kubwa.
IMF, ambayo kabla ya vita vya Ukraine ilitabiri uchumi wa Urusi ungekua kwa asilimia 2.8 mwaka huu, Alhamisi ilionya juu ya ‘hatari kubwa ya kiuchumi’ kwa eneo hilo.
Wachambuzi wa vikwazo vya Capital Economics wanaweza kuondoa asilimia moja au mbili kutoka kwa pato la kila mwaka la uchumi la Urusi — hata kabla ya kufungia kwa mali ya benki kuu ya Urusi na kutengwa kwa SWIFT.
Capital Economics pia ilionya kwamba mfumuko wa bei unaweza kuongezeka kwa asilimia tatu, na kupunguza uwezo wa kawaida wa ununuzi wa Warusi.
Mfumuko wa bei nchini Urusi ulifikia asilimia 8.7 mwezi Januari.
Uamuzi wa benki kuu ya Urusi kuongeza viwango vya riba hadi asilimia 20 siku ya Jumatatu unaweza kuhatarisha ukuaji wa uchumi wa nchi hiyo hata zaidi.
Je, vikwazo vinaweza kuwa vikali zaidi?
Nchi za Magharibi bado zina kadi nyingi za kucheza.
Marufuku ya pamoja kwa benki za Kirusi kutoka kwa SWIFT inawezekana lakini si wazi kuwa itawekwa.
“Ikiwa tutaisukuma Urusi zaidi,itakuwa vibaya kwetu,”maafisa wa EU waliambia AFP.
“Lakini pia ni mbaya kwa siku zijazo, kwa sababu tunaharibu SWIFT kama miundombinu kwa ujumla.
“Warusi na Wachina tayari wanaunda SWIFT yao wenyewe,” waliongeza, wakionyesha hatari ya kuisukuma Moscow kuelekea kufanya muungano na Beijing.
Benki kadhaa zinaweza kuepuka kutengwa ili kudumisha usambazaji wa nishati kwa Ulaya, na uchumi kadhaa — ikiwa ni pamoja na bara kubwa zaidi, Ujerumani – hutegemea sana mafuta na gesi ya Urusi, sehemu kubwa ya mapato ya nchi.
Lakini “hakuna vikwazo vitafaulu ikiwa hatutaweka vikwazo kwa usambazaji wa nishati,”mwanauchumi na mbunge wa Umoja wa Ulaya Luis Garicano alisema.
Kufungia kwa kiasi kikubwa mali za kigeni za matajiri wakubwa nchini Urusi itakuwa silaha nyingine ambayo nchi za Magharibi zinaweza kutumia, kulingana na Gabriel Zucman, profesa wa uchumi katika Chuo Kikuu cha California, Berkeley.
Zucman alisema nusu ya mali ya watu matajiri zaidi wa Urusi ipo nje ya nchi.
Mwanauchumi Thomas Piketty ametoa wito wa kutozwa ushuru wa asilimia 10 au asilimia 20 kwa utajiri huo mkubwa.
Je, uchumi wa dunia uko hatarini?
Mkakati wa nchi za Magharibi hadi sasa umekuwa kuvunja nguvu za uchumi wa Urusi na kupunguza athari ya vikwazo kwa ulimwengu wote.
Lakini mzozo huo umesababisha bei za bidhaa kupanda,na kuongeza bei za usambazaji wa bidhaa kimataifa ambayo tayari ilikuwa imetatizwa sana na janga la UVIKO 19.
Viwanda vimekumbwa na kupanda kwa gharama za umeme, huku mashirika ya ndege yakikabiliwa na bei ghali zaidi za mafuta.
IMF mwezi Januari ilifanya marekebisho ya kushuka kwa makadirio ya ukuaji wa uchumi duniani kwa 2022 hadi asilimia 4.4, hasa kutokana na kuongezeka kwa mfumuko wa bei, ambao umefikia asilimia 3.9 katika nchi zilizoendelea.
Mwitikio wa benki kuu kwa mfumuko wa bei tayari ulikuwa mada moto kabla ya mzozo wa Ukraine kuzuka.
Sasa kuna hatari ya kukandamiza uchumi wa dunia kwa ujumla kutokana na uvamizi wa Urusi nchini Ukraine.
“Changamoto za benki kuu zimekuwa ngumu zaidi kwani shinikizo la mfumuko wa bei limeongezeka hata kama matarajio ya ukuaji yamepungua,” Claudio Borio, mkuu wa idara ya fedha na uchumi katika Benki ya International Settlements alisema Jumatatu.
