Kuzuiliwa kwa Victoire Ingabire kunafuatia kufikishwa mahakamani siku ya Alhamisi katika mji mkuu wa Kigali kwa ajili ya kuhojiwa kuhusiana na kesi ya watu tisa wanaotuhumiwa kujaribu kujifunza jinsi ya kupindua serikali kwa kutumia njia zisizo za vurugu.
Ofisi ya Upelelezi ya Rwanda (RIB) ilisema Ijumaa kuwa Ingabire “anashtakiwa kwa kesi ya kuunda mashirika ya uhalifu na kuchochea umma dhidi ya uongozi”.
RIB ilisema imeanzisha uchunguzi dhidi yake “kama njia ya kutekeleza uamuzi wa Mahakama Kuu kuhusu kesi inayoendelea ya Sibomana Sylvain na wenzake, ili aweze kuhukumiwa” — kumbukumbu ya kesi ya Alhamisi ya Alhamisi.
Hata hivyo, RIB haikutoa maelezo zaidi, ikijumuisha lini anaweza kushtakiwa.
Siku ya Alhamisi, Ingabire alikana mashtaka hayo, akiiambia mahakama kwamba chama chake, DALFA-Umurinzi, “hakijawahi kuandaa, kuendesha au kufadhili mafunzo kama hayo”.
Ingawa baadhi ya wale waliokuwa mahakamani wanajulikana kwake, alisema kesi hiyo ilikuwa ni jaribio la upande wa mashtaka kuunganisha matukio yasiyohusiana.
Ingabire aliwahi kuhukumiwa kifungo cha miaka minane gerezani mwaka 2012 kwa makosa yaliyohusisha “kudharau mauaji ya kimbari” na “kutishia usalama wa taifa.” Hukumu hiyo ilitokana na hotuba aliyotoa aliporejea Rwanda kutoka uhamishoni, ambapo alitaka kutambuliwa pia kwa waathiriwa wa Kihutu waliouawa wakati wa mauaji hayo ya mwaka 1994.
Ingabire alikosoa simulizi rasmi ya serikali, ambayo inasisitiza kuwa mauaji hayo yalilenga jamii ya Watutsi pekee. Ingawa hakuna ubishi kuwa Watutsi walilengwa kwa kiwango kikubwa, hoja ya Ingabire ilikuwa kwamba baadhi ya Wahutu pia walipoteza maisha yao, na kwamba historia hiyo inapaswa kutambuliwa kwa uwazi zaidi.
Kesi yake ilizua mjadala mkubwa kuhusu uhuru wa kujieleza, haki ya kumbukumbu, na nafasi ya upinzani katika Rwanda ya kisasa.
Baadaye aliachiliwa kwa msamaha wa rais mwaka 2018, lakini bado anaendelea kuwa sauti ya upinzani na mtetezi wa haki za binadamu.
Mnamo Machi 2024, Mahakama Kuu ya Rwanda ilitupilia mbali ombi la Victoire Ingabire la kurejeshewa haki zake za kiraia, jambo lililomzuia rasmi kugombea urais katika uchaguzi wa Julai 15.
Katika uchaguzi huo, Rais Paul Kagame aligombea tena na, kama ilivyokuwa katika chaguzi zilizopita, alipata zaidi ya asilimia 99 ya kura.
Hali hii imezua mjadala mpana kuhusu hali ya demokrasia nchini Rwanda, huku wachambuzi wakisema kuwa mazingira ya kisiasa hayaruhusu ushindani wa kweli.
Ingabire alieleza kuwa uamuzi wa mahakama haukumshangaza, akisema kuwa chama tawala cha RPF “hakiko tayari kushindana na wapinzani wa kweli”.
Kwa sasa, yeye na wanasiasa wengine wa upinzani kama Bernard Ntaganda wameeleza nia ya kuwasilisha malalamiko yao katika Mahakama ya Afrika Mashariki.
