Serikali ya Tanzania leo imetoa kibali kwa ajili ya ujenzi wa bomba la mafuta ghafi lenye thamani ya dola bilioni 3.5 licha ya masuala ya haki za binadamu na mazingira kuhusu mradi huo mkubwa.
Bomba hilo lenye urefu wa kilomita 1,443 (maili 900) litasafirisha mafuta ghafi kutoka kwenye maeneo makubwa ya mafuta yanayotengenezwa katika Ziwa Albert kaskazini-magharibi mwa Uganda hadi bandari ya Tanzania kwenye Bahari ya Hindi kwa ajili ya kupelekwa katika masoko ya kimataifa.
Mafuta ya kwanza ya Uganda yanatarajiwa kutiririka mwaka 2025 — karibu miongo miwili baada ya hifadhi kugunduliwa katika mojawapo ya maeneo yenye viumbe hai duniani.
Bomba hilo lilihitaji kibali kutoka kwa nchi zote mbili, na mwezi uliopita Uganda ilitoa leseni kwa mwendeshaji wa mradi huo, Bomba la Mafuta Ghafi la Afrika Mashariki (EACOP).
“Uidhinishaji huu wa ujenzi unaashiria hatua nyingine ya kusonga mbele kwa EACOP kwani inaruhusu kuanza kwa shughuli kuu za ujenzi nchini Tanzania, baada ya kukamilika kwa mchakato unaoendelea wa upatikanaji wa ardhi,” Mkurugenzi Mkuu wa EACOP Tanzania, Wendy Brown alisema katika hafla ya kupokea hati ya idhini.
Mradi wa ujenzi wa maeneo ya mafuta na bomba unaogharimu dola bilioni 10 unaendelezwa kwa pamoja na Kampuni ya TotalEnergies ya Ufaransa, Shirika la Mafuta la China National Offshore Oil Corporation (CNOOC), pamoja na makampuni ya serikali ya Uganda na Tanzania.
Imetajwa kuwa msaada wa kiuchumi kwa nchi zote mbili za Afrika Mashariki, ambapo wengi wanaishi katika umaskini.
Lakini imekabiliwa na upinzani mkali kutoka kwa wanaharakati wa haki na mazingira ambao wanasema inatishia mfumo wa ikolojia dhaifu wa eneo hilo na maisha ya makumi kwa maelfu ya watu.
Brown alisema takriban kaya 13,000 zilizoathiriwa kando ya njia ya bomba hilo, ikiwa ni pamoja na asilimia nne ambao wameyakimbia makazi yao, wamelipwa fidia.
Waziri wa Nishati wa Tanzania January Makamba alikataa masuala ya mazingira na haki kama “propaganda”.
“Kuna kelele nyingi za kupinga mradi huo, Makamba alisema, lakini akaongeza: “Tumezingatia viwango vyote vya mazingira, usalama na haki za binadamu.”
“Tunajivunia bomba hilo kwa sababu litaongeza ushawishi wa Tanzania duniani.”
Uganda mwezi uliopita ilizindua mpango wa kuchimba mafuta katika uwanja wa Kingfisher kwenye ukingo wa kusini mashariki mwa Ziwa Albert ambao unaendeshwa na CNOOC.
Tilenga, uwanja wa pili wa mafuta unaoendelezwa na TotalEnergies katika mwambao wa kaskazini, umezua wasiwasi kwa sababu unaenea hadi Murchison Falls, mbuga kubwa ya kitaifa ya Uganda.
Kuna wastani wa mapipa bilioni 6.5 ya maji ghafi chini ya ziwa hilo — eneo lenye urefu wa kilomita 160 linalotenganisha Uganda na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo — ambapo takriban bilioni 1.4 yanaweza kurejeshwa.
Hifadhi hizo zinatarajiwa kudumu hadi miaka 30, huku uzalishaji ukiongezeka kwa mapipa 230,000 kwa siku.
Bomba hilo lenye joto la chini ya ardhi limewekwa kuwa refu zaidi la aina yake litakapokamilika, linalotarajiwa mnamo 2025.
“EACOP itazingatia sio tu sheria za Tanzania na Uganda lakini pia na viwango vya kimataifa vikali,” Brown alisema.
