Ripoti ya shirika la kutetea haki za binadamu la Amnesty International imeituhumu mamlaka nchini Tanzania kwa kutumia nguvu kupita kiasi pamoja na kuwazuilia jamii ya wamaasai wakati wakiwatimua katika eneo la Loliondo. 

Ripoti hiyo mpya iliyotolewa leo imeeleza kuwa Mamlaka ya Tanzania mara kwa mara zimekuwa zikifanya  unyanyasaji, matumizi ya nguvu kupita kiasi, ukamataji ovyo na kuwekwa kizuizini, na kuwafukuza kwa lazima watu wa jamii ya Wamasai.

Ripoti, inayojulikana kwa jina la “Tumepoteza kila kitu: Kufukuzwa kwa Wamasai kwa nguvu huko Loliondo, Tanzania, inaelezea jinsi mamlaka ya Tanzania ilivyowaondoa kwa nguvu jamii ya Wamasai kutoka Loliondo, tarafa ya Wilaya ya Ngorongoro kaskazini mwa Tanzania mkoani Arusha, tarehe 10 Juni 2022. Vikosi vya usalama vilivyofanya vurugu kwa nguvu. na bila kufuata utaratibu wa kuiondoa jamii ya Wamasai kutoka katika ardhi ya mababu zao huko Loliondo, na kuwaacha watu 70,000 bila kupata maeneo ya malisho ambayo maisha yao yalitegemea.

“Ripoti hii muhimu inafichua jinsi vyombo vya usalama vya Tanzania vilivyotumia nguvu za kikatili wakati wa kuwaondoa Wamasai kutoka kilomita za mraba 1,500 za ardhi ya mababu zao huko Loliondo. Pia inaangazia kutozingatiwa kabisa kwa taratibu zinazofaa na ridhaa ya bure ya awali na iliyoarifiwa ya Wamasai walioathirika katika mchakato wa kufanya maamuzi ambao ulitumika kuhalalisha kufukuzwa kwa lazima,” Tigere Chagutah, Mkurugenzi wa Amnesty International Kanda ya Afrika Mashariki na Kusini mwa Afrika alisema.

Kukamatwa kwa watu wengi, na kufukuzwa kwa nguvu 

Kwa mujibu wa ripoti hiyo iliyochapishwa na kutolewa leo inaeleza kuwa Mnamo tarehe 7 Juni 2022, mamia ya askari wa usalama kutoka mashirika mbalimbali ya serikali walisafiri hadi Loliondo kwa magari mengi, kabla ya kuweka kambi katika kijiji cha Ololosokwan na kuanza kuweka mipaka ya kilomita za mraba 1,500 ndani ya eneo la Wamasai. Mnamo tarehe 10 Juni, waliwatawanya kwa nguvu watu wa jamii ya Wamasai waliokuwa wamekusanyika kupinga zoezi la uwekaji mipaka.

“Vikosi vya usalama viliwafyatulia risasi na kuwarushia vitoa machozi wanachama wa Wamasai ambao walikataa kufukuzwa kwa lazima, na kuwajeruhi takriban watu 40. Afisa mmoja wa polisi, Garlus Mwita, aliuawa na watu ambao bado hawajajulikana, huku Oriaisi Pasilance Ng’iyo mwenye umri wa miaka 84, ambaye ni mshiriki wa Wamasai, bado hajapatikana. Mara ya mwisho alionekana na familia yake akiwa amelala chini baada ya kupigwa risasi na askari wa usalama katika miguu yake yote miwili. Mamlaka ilikana kumshikilia” ilisema ripoti hiyo

 Amnesty International  inasema Wanajamii wengi walikimbia kutoka kwa nyumba zao kwenda kujificha mafichoni Walijificha kwa wiki na jamaa zao msituni na mbuga ya wanyama, sio sehemu yoyote maalum kwani walikuwa wakihama mara kwa mara walipokuwa wakichunga mifugo yao. Wengi walikimbia nchi hadi Narok, kusini mwa Kenya. Kufukuzwa kwa lazima na harakati iliyosababishwa ilisababisha usumbufu wa elimu ambao unaweza kuwa na athari mbaya kwenye ujifunzaji. Kufikia Mei 2023, takriban familia 60 zilikuwa bado zinaishi Narok, Kenya. Wanaishi katika umaskini na kukosa njia za kujikimu. Ukiukwaji huo ni sasa, maisha ya kila siku kwa wale ambao walilazimishwa kuacha nyumba zao.

Aidha inaeleza kuwa Mapema Julai 2022, Wamasai 27 walizuiliwa na kushtakiwa isivyo haki kuhusiana na mauaji ya Mwita. Watu kumi walikamatwa tarehe 9 Juni, siku moja kabla ya madai ya mauaji kutokea, na baadaye kushtakiwa kuhusiana na kifo chake. Mamlaka hiyo pia iliwakamata watu 132 Loliondo kwa madai ya kuwepo nchini kinyume cha sheria.

Wamasai 27 walioshtakiwa kuhusiana na kesi ya mauaji na watu 132 walioshtakiwa kwa kuwa nchini kinyume cha sheria wameachiliwa huru kutokana na kukosekana kwa ushahidi. Baadhi yao, hata hivyo, walilazimika kuuza mifugo yao ili kulipia ada za kisheria.

Mamlaka imezuia ufikiaji wa jamii na wanyama wao kwenye ardhi yao ya asili ya malisho. Mifugo ya wanajamii huzuiliwa na mamlaka kila inapopotea katika ardhi iliyotengwa na wamiliki hulazimika kulipa faini kubwa ili waachiliwe. Wale ambao hawana uwezo wa kulipa faini wanyama wao hupigwa mnada na mamlaka hivyo kuwaacha maskini.

Wakati na baada ya kufukuzwa kwa lazima mwezi Juni 2022, mamlaka ya Tanzania ilizuia vyombo vya habari na mashirika yasiyo ya kiserikali kufika maeneo yaliyoathirika ya Loliondo au kuripoti juu ya kufukuzwa.

“Mamlaka za Tanzania lazima zitambue na kutimiza kwa haraka haki za Wamasai kwa ardhi, maeneo na maliasili ya mababu zao. Wanapaswa kutii wajibu wao wa kimataifa na kitaifa wa kulinda haki za makazi ya kutosha, mikusanyiko ya amani, ridhaa ya bure kabla na ya habari, na kutobaguliwa. Badala yake, tulichoona ni kwamba wamewaondoa Wamasai katika ardhi ya mababu zao kwa nguvu na hawakutoa fidia,” alisema Tigere Chagutah na kuongeza kuwa 

“Mamlaka za Tanzania lazima zifanye uchunguzi wa kina, usio na upendeleo, huru, wa uwazi na madhubuti katika tuhuma zote za ukiukaji wa haki za binadamu, ikiwa ni pamoja na mauaji ya afisa wa polisi Garlus Mwita, kutoweka kwa Oriaisi Pasilance Ng’iyo, na kukamatwa kwa watu kiholela na mauaji ya kiholela. ya wanajamii wa Kimasai.” Pia wachunguze jukumu la mashirika katika kuwafurusha watu kwa nguvu Loliondo na kutoa fursa ya haki na masuluhisho madhubuti kwa waathiriwa.Tigere Chagutah

Chimbuko la Mgogoro huo

Mwaka 2009, mamlaka ya Tanzania ilizuia shughuli za binadamu, ikiwa ni pamoja na makazi na malisho ya mifugo, katika maeneo ya mapori “Tengefu”. Maeneo hayo ni pamoja na kilomita za mraba 1,500 za vijiji ambavyo Wamasai wameishi vizazi kwa vizazi, wakitumia ardhi hiyo kwa malisho ya mifugo, uzalishaji wa chakula na kama chanzo cha maji. Vizuizi hivyo viliwafanya Wamasai zaidi ya 70,000 kukosa ardhi ya kutosha kwa mifugo yao pamoja na uhaba wa maji na hivyo kuwaacha ng’ombe wao katika hatari ya kifo.

Kufukuzwa kwa lazima nchini Tanzania kunatokana na sera za utawala wa ardhi nchini humo, ambazo zinashindwa kuwapa maelfu ya watu haki ya kumiliki ardhi. Tangu mwaka 1959, Wamasai walipohamishwa kutoka Hifadhi ya Taifa ya Serengeti na kupelekwa Loliondo, Wamasai wamekuwa wakifukuzwa mara kwa mara katika maeneo yao ya ufugaji na serikali. Mamlaka ilisema kufukuzwa huko ni muhimu kwa uhifadhi wa wanyamapori, lakini ardhi ilitumika baadaye kwa shughuli za utalii, pamoja na uwindaji wa nyara.

Wamasai hao walifukuzwa kwa lazima mwaka 2009, 2013, 2017 na 2022 na vyombo mbalimbali vya ulinzi na usalama vya serikali, vilivyoambatana na wawakilishi wa kampuni binafsi iliyopewa leseni ya kuendesha shughuli za utalii.