Tanzania imewahamisha kwa nguvu makumi ya maelfu ya Wamaasai kutoka katika ardhi ya mababu zao, Shirika la Haki za Binadamu la Human Rights Watch ilisema katika ripoti yake, ikidai kuwa maafisa wa serikali waliwapiga baadhi ya watu wa jamii hiyo huku hatua za kisheria mpaka sasa hazijachuliwa dhidi yao.
Mvutano wa muda mrefu kati ya mamlaka na jamii ya wafugaji wakati mwingine umesababisha mapigano makali, baada ya serikali kuanzisha mpango kuanzia mwaka 2022 wa kuwahamisha takriban watu 82,000 kutoka eneo maarufu duniani la Hifadhi ya Ngorongoro na kuwapeleka wilayani Handeni, takriban kilomita 600 (maili 370).
Lakini mpango huo, ambao serikali inasema ni kuhifadhi eneo la Urithi wa Dunia wa UNESCO kutokana na uvamizi wa binadamu, umekuja kukosolewa kimataifa na Benki ya Dunia na Umoja wa Ulaya.
HRW ilisema iliwahoji karibu watu 100 kati ya Agosti 2022 na Desemba 2023, wakiwemo wanajamii ambao tayari walikuwa wamehamia kijiji cha Msomera huko Handeni na wengine wanaokabiliwa na uhamisho.
Ripoti hiyo ilibainisha “wahifadhi walioajiriwa na serikali waliwashambulia na kuwapiga wakazi bila kuadhibiwa”, huku wanajamii wakieleza jinsi walivyolengwa, na kuorodhesha madai 13 ya kupigwa kati ya Septemba 2022 na Julai 2023.
“Alikuwa anatembea tu, na wakamwadhibu tu,” mwanamume mmoja aliambia HRW, akielezea jinsi askari walivyomzuia rafiki yake mwenye umri wa miaka 35 akielekea kwenye mazishi na kumfanya mwanamume huyo apige magoti kabla ya kumpiga kwa fimbo, na kumwacha akiwa amejeruhiwa.
Hakukuwa na matumaini ya kusuluhishwa kisheria, aliiambia HRW, huku “unaenda kwa polisi wale wale ambao wamempiga kijana huyo, kwa hivyo huwezi kupata msaada wowote.”
“Askari ni kama watu ambao wako juu ya sheria.”
Ripoti hiyo pia ilidai kuwa serikali ya Tanzania ilishindwa kutoa kibali huru na cha haki kwa uhamisho huo, ikielezea ukiukwaji wa haki za ardhi, elimu na afya.
“Wamasai wanafukuzwa kwa nguvu kwa kisingizio cha kuhama kwa hiari,” alisema Juliana Nnoko, mtafiti mkuu wa HRW kuhusu wanawake na ardhi.
“Ukiukwaji wa haki za binadamu haupaswi kutokea kwa sababu tunataka kuhifadhi bioanuwai, au kwa sababu za utalii, na hii ndiyo kesi ambayo tumeona katika muktadha huu kaskazini mwa Tanzania,” Nnoko alisema Jumatano wakati wa mkutano na waandishi wa habari.
Wakati jamii ya kuhamahama kihistoria imeruhusiwa kuishi ndani ya baadhi ya mbuga za kitaifa, mamlaka inasema idadi inayoongezeka inaingilia makazi ya wanyamapori.
Serikali imedumisha mpango wake wa uhamishaji inazingatia sheria za haki za Tanzania.
‘Watoto wote wawili walikufa’ –
Ili kuhamasisha watu kuhama, mamlaka pia ilipunguza ufadhili wa miundombinu kwa shule na vituo vya afya, na kuzuia upatikanaji wa huduma muhimu kwa jamii na kuwalazimu kusafiri zaidi.
Mwanamke mmoja alijifungua watoto mapacha waliozaliwa kabla ya wakati katika gari lililokuwa likielekea hospitalini, kulingana na binamu yake, ambaye alisema “watoto wote wawili walikufa kwa sababu hatukuweza kuwapa huduma zinazofaa haraka iwezekanavyo.”
Wanawake watatu walifariki kati ya Aprili na Mei mwaka jana baada ya kushindwa kupata huduma ya matibabu kutokana na “matatizo yanayohusiana na ujauzito”, ripoti hiyo ilisema, ikimnukuu mwanamke mmoja.
Ukosoaji wa kimataifa wa mpango wa uhamishaji umeongezeka, ambapo Benki ya Dunia ilisitisha malipo mwezi Aprili kuelekea ufadhili wa uhifadhi wa dola milioni 150 na Umoja wa Ulaya pia ukibatilisha kustahiki kwa Tanzania kwa baadhi ya dola milioni 19 katika ufadhili sawa na huo.
Lakini HRW iligundua kuwa “serikali imewanyamazisha wakosoaji kwa utaratibu… na kuchangia hali ya hofu”.
“Huruhusiwi kusema lolote,” alisema mtu mmoja aliyenukuliwa na HRW ambaye tayari amehamia Msomera.
Watu wana “hofu mioyoni mwao”.
