Kiongozi wa upinzani na mgombea wa zamani wa urais nchini Uganda, Kizza Besigye, ameamua kuanza mgomo wa kula, ikiwa ni miezi kadhaa tangu alipozuiwa na mamlaka baada ya kukamatwa kutoka nchini Kenya.

Besigye, ambaye aliwahi kuwa daktari binafsi wa Rais Yoweri Museveni, amekuwa miongoni mwa maadui wa serikali tangu alipojiunga na upinzani miaka 25 iliyopita na kugombea urais mara nne bila mafanikio.

Alitekwa nyara mwezi Novemba na anakabiliwa na adhabu ya kifo kwa mashitaka ya uhaini katika mahakama ya kijeshi, ambapo mkewe, Winnie Byanyima, mkurugenzi mtendaji wa UNAIDS, ameitaja kama “haki potofu”.

Baada ya ripoti za vyombo vya habari kuhusu hatua hii, wakili Elias Lukwago amesema kuwa Besigye, mwenye umri wa miaka 68, alianza mgomo wake wa kula tangu  Jumatatu, akisema kuwa “hajabaki na chaguo ila kuanza mgomo wa kula”.

Besigye amekuwa akingojea kesi ya kijeshi tangu Novemba, licha ya uamuzi wa mahakama wa mwezi uliopita kwamba kesi za kiraia katika mahakama za kijeshi ni kinyume cha katiba.

Lukwago alisema kwamba mgomo huu unalenga “kuonesha kutoridhika kwake na kifungo chake cha kinyume cha sheria”. Aliongeza kusema kuwa hali ya kiafya ya Besigye inazidi kudhoofika kutokana na mgomo wa kula  na kwamba ameshindwa kuhudhuria vikao vya mahakama vinavyohusiana na mashtaka mengine.

Mbali na mashitaka ya uhaini, Besigye pia anakabiliwa na tuhuma za kuchochea vurugu alipoongoza maandamano dhidi ya bei za bidhaa zilizojaa bei ghali mwaka 2022.

Rais Yoweri Museveni alikataa uamuzi wa mahakama kuu mwezi uliopita kuhusu kesi za kiraia katika mahakama za kijeshi, akisema Uganda “haiwezi na haitakubali kuacha kutumia kifaa hiki muhimu kwa utulivu”.

Msemaji wa jeshi alisema kabla ya matamshi ya rais kuwa “hakuna njia yoyote itakayomruhusu Kanali Kizza Besigye kuachiliwa hadi akabiliane na sheria kamili ya kijeshi”.

Shirika la Umoja wa Mataifa (UN) na mashirika kadhaa ya haki za binadamu yameshauri kuhusu kudhibitiwa kwa upinzani wa kisiasa nchini Uganda katika kipindi cha kuelekea uchaguzi wa rais wa 2026.