Mahakama za kimataifa zimeshindwa kuzuia miaka mitatu ya ukatili katika eneo la mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (DRC), jambo linaloonyesha kuwa kuna haja ya kuanzishwa kwa mahakama maalum, amesema Mwendesha Mashtaka Mkuu wa Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu (ICC), Karim Khan, Jumatano.
Mashariki mwa DRC, eneo ambalo limeshuhudia vita visivyokoma kwa miongo kadhaa, limetumbukia tena katika machafuko mapya ambapo wapiganaji kutoka kundi la M23 linaloungwa mkono na Rwanda wanachukua maeneo makubwa katika mikoa ya Kivu Kaskazini na Kivu Kusini.
Katika mahojiano alipoitembelea Kinshasa, Mwendesha Mashtaka Khan alikubali kushindwa kwa mfumo wa haki za kimataifa kuzuia ukatili wa kutisha ambao umekuwepo kwa miongo kadhaa katika eneo hili na kusema kuwa yeye ni “ana masikitiko makubwa kuhusu kuongezeka kwa ghasia.”
ICC, ambayo imeshahukumu watu watatu kwa uhalifu katika mashariki mwa DRC na kwa sasa inaendelea na uchunguzi kuhusu uhalifu zaidi katika eneo hili, inasema “inajikita katika mashahidi wa kutisha wanaotoka mashariki,” alisisitiza.
Aliunga mkono pendekezo kutoka kwa serikali ya Kinshasa la kuanzisha mahakama maalum kwa ajili ya DRC, ambalo linatarajiwa kujadiliwa mwezi Aprili katika mkutano wa kimataifa utakaofanyika mjini Kinshasa. Alisema kuwa taasisi hii inahitajika “kabisa.”
– ‘Vita mbalimbali tofauti’ –
Licha ya jitihada za ICC kushughulikia hali ya DRC, “mizunguko ya ghasia imeendelea,” amesema Khan. “Hatuwezi tu kugusa uso. Inahitaji mbinu pana zaidi. Nafikiri inahitaji rasilimali bora, mamlaka yenye ufanisi ya kushughulikia mauaji ya kimbari, uhalifu wa kivita na uhalifu dhidi ya ubinadamu.”
“Tulichokuwa tunakitafuta sio tu uwajibikaji katika kesi maalum – hiyo ni jukumu la kimsingi – lakini ni kujitahidi kuleta athari pana, athari kubwa inayozuia mizunguko hii ya ghasia ambayo imeendelea kuzonga nchi hii yenye mandhari ya kipekee, yenye utofauti na utajiri,” aliongeza.
“Kinachohitajika ni haki zaidi na haki inayotekelezwa kwa umakini sehemu zote za nchi,” alisisitiza.
Khan alielezea ugumu wa kukabiliana na ghasia zilizodumu kwa miongo kadhaa ambazo zimeathiri nchi hii kubwa. “Hakuna kundi moja tu la silaha. Kuna mengi. Sio sehemu moja tu ya nchi. Kuna migogoro mingi inayoendelea na nafikiri tunahitaji kushughulikia hilo kwa mtindo wa pamoja,” alieleza.
– ‘Taasisi za kimataifa katika shinikizo’ –
Muundo wa mahakama maalum utaainishwa mwezi Aprili, lakini “itakuwa kwenye ardhi ya DRC” na “itakuwa mali ya DRC,” alisema Khan, akitaja uwezekano wa kuwa na “mahakama ya mseto” ikijumuisha majaji wa kimataifa na wa ndani, kama ilivyofanywa nchini Kolombia na Jamhuri ya Afrika ya Kati.
“Tutajitahidi kuhakikisha kuwa haki sio jambo tunalosema mbele ya kamera za televisheni. Itakuwa ni jambo linalohisiwa na watu wanaoteseka kwa hofu,” alisema.
Kauli hizi zilikuja wakati ambapo ICC na taasisi nyingine za kimataifa zinakutana na mgogoro wa imani na upinzani mkali, hasa kutoka Marekani, ambayo ilimwekea vikwazo Khan mwezi huu kutokana na uchunguzi wa wanasiasa wa Marekani na madai ya uhalifu wa kivita wa Israeli huko Gaza.
“Tuko katikati ya dhoruba ambapo taasisi mbalimbali za kimataifa zinashinikizwa,” alisema Khan. “Isipokuwa tuweza kuthibitisha kuwa zinahitajika kwa watu wa DRC na maeneo mengine duniani, kutakuwa na upungufu kwa sababu tunashambuliwa. Na ninaposema sisi, nazungumzia mfumo wa sheria,” aliongeza.
“Kinachojaribu kufanya… ni kuonyesha kwamba bendera ya haki ambayo imepandishwa, ambayo imeahidiwa tangu Nuremberg, haitachukuliwa au haitaruhusiwi kuanguka kirahisi. Tutajitahidi kadri tuwezavyo kusimamia haki,” alisema.
