Wanajeshi na polisi walikuwa wakifanya doria katika mji mkuu wa Msumbiji, Maputo, mapema leo Alhamisi, kabla ya maandamano yaliyopangwa ya kupinga matokeo ya uchaguzi ambayo upinzani unadhani yana udanganyifu.
Nchi hii ya kusini mwa Afrika imejaa ghasia tangu uchaguzi wa Oktoba 9, ambao uliongozwa na chama cha Frelimo, ambacho kimekuwa madarakani kwa karibu miaka 50.
Jiji lenye watu zaidi ya milioni moja lilikuwa kimya kabisa asubuhi ya Alhamisi, huku maduka, mabenki, shule na vyuo vikuu vikiwa vimefungwa.
Kundi la waandamanaji takribani kumi, wengi wakiwa wamevaa viatu vya flip-flops na mmoja akiwa amejifunga bendera ya Msumbiji, walikusanyika majira ya saa 7:00 asubuhi kwenye moja ya barabara kuu kabla ya kuambiwa na askari wa jeshi warudi nyumbani.
Daniel Chapo wa Frelimo alishinda uchaguzi wa urais kwa kupata asilimia 71 ya kura, kulingana na tume ya uchaguzi, huku mgombea mkuu wa upinzani, Venancio Mondlane, akishika nafasi ya pili kwa asilimia 20.
Mondlane, ambaye anapata msaada kutoka kwa chama kidogo cha Podemos, alisema matokeo hayo ni ya uongo na kwamba yeye ndiye alishinda, na aliiita jamii kuandamana kwa wingi Alhamisi.
Kwa kutumia mitandao ya kijamii, Mondlane amekuwa akikusanya wafuasi waandamane tangu uchaguzi, maandamano ambayo yamekuwa ya ghasia wakati wa kukandamizwa na polisi.
Katika mahojiano na AFP, kiongozi wa upinzani ambaye mahali alipo hakujulikana, alisema kwamba hatahudhuria maandamano hayo kwa sababu ya wasiwasi kuhusu usalama wake.
**Zaidi ya 18 Wauawa katika Ghasia za Uchaguzi**
Angalau waandamanaji 18 wameuawa katika ghasia baada ya uchaguzi, kwa mujibu wa shirika la kutetea haki za binadamu la Human Rights Watch. Shirika la haki za binadamu la ndani la Centre for Democracy and Human Rights (CDD) limesema kuwa idadi ya vifo inafikia 24.
Afisa mmoja wa polisi pia aliuawa katika maandamano ya mwishoni mwa juma, na Waziri wa Ulinzi, Cristovao Chume, aliwaambia waandishi wa habari Jumanne kwamba jeshi linaweza kuingilia kati “kulinda maslahi ya taifa.”
“Kuna azma ya kubadilisha nguvu zilizowekwa kikatiba,” alisema, huku kukiwa na hofu kwamba Rais anayeondoka Filipe Nyusi anaweza kutangaza hali ya dharura.
Nyusi anatarajiwa kujiuzulu mwanzoni mwa mwaka ujao mwishoni mwa kipindi chake cha utawala cha miaka miwili.
Mamlaka zimeweka vikwazo kwa upatikanaji wa intaneti nchi nzima, katika kile kilichonekana kama juhudi za “kukandamiza maandamano ya amani na kukosoa serikali hadharani,” kwa mujibu wa Human Rights Watch (HRW).
“Ufungaji huu unazuia uwezo wa watu kupokea na kutumia taarifa muhimu za kuokoa maisha, kukusanyika kwa amani, na kutoa maoni yao ya kisiasa wakati wa mgogoro,” alisema Allan Ngari, Mkurugenzi wa Utetezi wa Afrika wa HRW.
Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa, Volker Türk, alisema Jumatano kuwa alikuwa “amehuzunishwa sana na ripoti za ghasia kote nchini.”
“Polisi lazima iweka mbali na matumizi ya nguvu zisizo za lazima au zisizo na usawa na kuhakikisha kwamba wanadhibiti maandamano kwa mujibu wa majukumu ya haki za binadamu ya kimataifa ya Msumbiji,” alisema.
Jumuiya ya Maendeleo ya Kusini mwa Afrika (SADC) imetangaza kuitisha mkutano wa dharura kati ya Novemba 16 na 20, sehemu ya kujadili matukio yanayoendelea nchini Msumbiji.
