Wakenya wanasubiri kwa hamu matokeo ya uchaguzi wa urais nchini humo baada ya kura ya maoni iliyofanywa kwa amani kwa kiasi kikubwa, huku idadi ndogo ya waliojitokeza kupiga kura katika baadhi ya maeneo ikiashiria kuchanganyikiwa na viongozi wa kisiasa.
Ijapokuwa wagombea urais William Ruto na Raila Odinga wote wameapa kudumisha utulivu kufuatia uchaguzi uliofanywa jana Jumanne, kumbukumbu ya ghasia zinazohusiana na uchaguzi uliopita bado ni mpya kwa Wakenya wengi, ambao wamevitaka vyama vya kisiasa kukubali matokeo.
Huku shinikizo likiongezeka kwa Tume Huru ya Uchaguzi na Mipaka (IEBC), ambayo inapaswa kutangaza matokeo kufikia Agosti 16, maafisa walifanya kazi usiku kucha kuhesabu kura na kuondoa hofu ya wizi.
“Tunaomba uvumilivu miongoni mwa Wakenya tunapofanya zoezi hili kali na pia kujitahidi kukamilisha zoezi hili haraka iwezekanavyo,” mwenyekiti wa IEBC Wafula Chebukati alisema kwenye kikao cha jana jioni.
Wakenya, ambao baadhi yao walijipanga kabla ya alfajiri kupiga kura hapo jana, walipiga kura katika chaguzi sita na kumchagua rais mpya pamoja na maseneta, magavana, wabunge, wawakilishi wanawake na baadhi ya maafisa 1,500 wa kaunti.
Licha ya shauku iliyojitokeza mapema, idadi ya watu waliojitokeza kuhudhuria katika baadhi ya maeneo ilionekana kuwa hafifu, ikidokeza kuwa kwa baadhi ya Wakenya angalau uvumilivu wa miaka mingi ya ahadi zisizotekelezwa ulikuwa ukitoweka.
Hata waliojitokeza mapema kupiga kura walisema wamechoka kuwachagua viongozi wa kisiasa ambao wamefanya kidogo kuboresha maisha yao.
“Wakati wote tumekuwa tukifanya uchaguzi, tukipata ahadi lakini hatuoni mabadiliko,” alisema George Otieno Henry, fundi mwenye umri wa miaka 56.
Kufikia saa 4:00 jioni (1300 GMT), saa 10 baada ya upigaji kura kuanza, waliojitokeza walikuwa zaidi ya asilimia 56 ya wapigakura milioni 22 waliosajiliwa, kulingana na IEBC.
Takwimu linganishi za uchaguzi wa Agosti 2017 hazikupatikana mara moja lakini jumla ya waliojitokeza walifikia asilimia 78 katika kura hiyo.
– Mgogoro wa gharama ya maisha –
Naibu Rais Ruto na Odinga, kiongozi mkongwe wa upinzani ambaye sasa anaungwa mkono na chama tawala, wote wameahidi kukabiliana na mzozo wa gharama ya maisha na kurahisisha maisha ya Wakenya wa kawaida.
Huku theluthi moja ya wakazi wa Kenya wakiishi katika umaskini, shinikizo za kiuchumi zililemewa na wapiga kura hata kabla ya vita vya Ukraine kupelekea bei za bidhaa muhimu kupanda.
Kabla ya uchaguzi huo, baadhi ya waangalizi walikisia kuwa uchumi unaweza kuvuka misimamo ya kikabila kama sababu kuu inayoendesha tabia ya wapiga kura, huku wengine wakisema kushindwa kwa wanasiasa kukabiliana na mzozo huo kunaweza kuwaweka watu mbali na kura kwa pamoja.
“Wakenya wengi… wametaja ukosefu wao wa imani kwa wanasiasa ili kuboresha hali zao za kiuchumi za sasa kuwa sababu kuu ya kutoshiriki uchaguzi wa Agosti,” Oxford Economics ilisema kwenye dokezo wiki jana.
Wachambuzi wamependekeza kuwa Odinga, ambaye wakati mmoja alikuwa mfungwa wa kisiasa na waziri mkuu wa zamani ambaye anawania mara ya tano kwenye kiti cha urais, anaweza kumpita mpinzani wake mdogo.
Ikiwa hakuna hata mmoja atakayeshinda zaidi ya asilimia 50, Kenya itafanya mchujo kwa mara ya kwanza katika historia yake.
Waangalizi wa kimataifa wa Kenya wanafuatilia kwa karibu uchaguzi huo katika nchi inayoonekana kuwa kinara wa utulivu wa kikanda.
Kura za maoni za mitaa zilisitishwa katika maeneo kadhaa siku ya Jumanne, na kusababisha maandamano, lakini polisi walisema mchakato wa uchaguzi kwa kiasi kikubwa “ulisalia utulivu na amani na hakuna matukio makubwa ya kuripoti”.
Ulinzi ulikuwa mkali, kwa nia ya kuzuia kurudiwa kwa ghasia za baada ya uchaguzi ambazo ziliikumba Kenya siku za nyuma.
Kura ya maoni ya 2007 ilifuatiwa na mapigano ya kikabila yaliyochochewa kisiasa ambayo yalisababisha vifo vya zaidi ya watu 1,100, huku upinzani wa Odinga kwenye matokeo ya uchaguzi wa 2017 ukikabiliwa na majibu mazito ya polisi yaliyosababisha vifo vya watu kadhaa.
