Uhaba mkubwa wa wahudumu wa afya barani Afrika unazorotesha upatikanaji na utoaji wa huduma za afya ingawa nchi za eneo hilo zimefanya jitihada za kuimarisha nguvu kazi, utafiti mpya wa Shirika la Afya Duniani (WHO) umebaini.
Utafiti huo uliochapishwa wiki hii katika Jarida la Madaktari la Uingereza la Global Health na ambao ulifanya utafiti katika nchi 47 za Afrika, umegundua kuwa eneo hilo lina uwiano wa wafanyakazi wa afya 1.55 (madaktari, wauguzi na wakunga) kwa kila watu 1000.
Hii ni chini ya kiwango cha WHO cha wahudumu wa afya 4.45 kwa kila watu 1000 wanaohitajika kutoa huduma muhimu za afya na kufikia huduma ya afya kwa wote.
Ni nchi nne pekee (Mauritius, Namibia, Seychelles na Afrika Kusini) zimetimiza uwiano wa mfanyakazi wa afya wa WHO kwa idadi ya watu.
Nguvukazi ya afya ya kanda hiyo pia inasambazwa kwa usawa na nchi, kuanzia wafanyakazi 0.25 wa afya kwa kila watu 1000 nchini Niger hadi wahudumu wa afya 9.15 kwa kila watu 1000 nchini Ushelisheli – ambao ndio wa juu zaidi katika kanda.
Kulikuwa na takriban wahudumu wa afya milioni 3.6 katika nchi 47 zilizofanyiwa utafiti kufikia mwaka wa 2018. Asilimia thelathini na saba kati yao ni wauguzi na wakunga, 9% ni madaktari, 10% wafanyikazi wa maabara, 14% ni wafanyikazi wa afya ya jamii, 14% ni wafanyakazi wengine wa afya.
Uhaba wa wafanyakazi wa afya wa muda mrefu barani Afrika unatokana na mambo kadhaa, ikiwa ni pamoja na uwezo duni wa mafunzo, ongezeko la kasi la idadi ya watu, uhamiaji wa kimataifa, utawala dhaifu wa wafanyakazi wa afya na mabadiliko ya kazi.
Inakadiriwa kuwa uhaba wa wahudumu wa afya barani Afrika utafikia milioni 6.1 ifikapo mwaka 2030, ongezeko la 45% kutoka 2013, mara ya mwisho makadirio yalipochapishwa.
Ulimwenguni, eneo la Magharibi mwa Pasifiki – linalojumuisha Australia, Uchina, Japan na Malaysia – lilikuwa na idadi kubwa zaidi ya madaktari kwa milioni 4.1, na wauguzi milioni 7.6 mnamo 2020.
Kanda ya Ulaya ilikuwa na madaktari milioni 3.4 na wauguzi milioni 7.4.
Ikilinganisha, kanda ya Afrika ilikuwa na takriban madaktari 300,000 na wauguzi milioni 1.2.
Ili kuimarisha mfumo wa afya wa Afrika, ni muhimu kushughulikia uhaba unaoendelea na usambazaji duni wa nguvu kazi ya afya.
Nchi zinahitaji kuongeza kwa kiasi kikubwa uwekezaji kwa ajili ya kujenga nguvu kazi ya afya ili kukidhi mahitaji yao ya sasa na ya baadaye.
Hatua madhubuti zinahitajika pia ili kuongeza mafunzo na kuajiri wahudumu wa afya na pia kuboresha mazingira ya kazi na uhifadhi wao.
Nchi kadhaa za Afrika zimepiga hatua katika kuziba nakisi hiyo, hata hivyo, utafiti wa WHO uliochapishwa wiki hii unakubali kuwa kutatua uhaba wa wafanyakazi wa afya bado ni vigumu kutokana na utata na upeo wa suala hilo.