Utawala wa Rais William Ruto umepanga safu mpya ya ushuru, ikijumuisha ushuru wa barabarani, utakaowasilishwa Oktoba iwapo Mahakama ya Juu itazuia Sheria ya Fedha ya 2023.
Mpango huu wa dharura ulifichuliwa kwa Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) kama njia ya kufadhili bajeti ya trilioni Ksh3.68 ikiwa hatua za sasa za kuongeza ushuru zitakabiliwa na vikwazo mahakamani.
Kodi ya mzunguko wa magari ni aina ya ushuru wa barabarani ambao madereva watalazimika kulipa ili kutumia barabara za umma. Hesabu yake inategemea mambo mbalimbali, kama vile thamani ya gari, uwezo wa injini na uwezo wa kukaa.
Hazina inalenga kuwasilisha kifurushi cha mabadiliko ya sheria Bungeni ifikapo mwisho wa Oktoba ili kufikia lengo la mapato ya kawaida ya Sh2.57 trilioni kwa mwaka huu wa fedha na kuzuia ulimbikizaji zaidi wa deni.
IMF inaunga mkono mpango huu, na kuitaka serikali kupitisha hatua hizi za dharura ili kudumisha uimarishaji wa fedha na kupunguza udhaifu wa deni la Kenya.
Hata hivyo, ushuru huo mpya unaweza kusababisha kutoridhika kwa umma, ikijumuisha VAT iliyoongezwa maradufu kwenye mafuta kwa asilimia 16, na kuathiri hata walipa kodi zaidi. Licha ya uwezekano wa kuwepo kwa maandamano dhidi ya gharama ya juu ya maisha na kodi zisizopendwa, IMF inashauri utawala wa Ruto uendelee kujitolea kwa hatua zinazopendekezwa za kutoza ushuru na kuendeleza mageuzi.
Katika siku za hivi majuzi, maandamano yamezuka katika miji mikubwa kote nchini Kenya, kupinga ushuru wa serikali na sera za gharama ya maisha. IMF inakubali hatari ya kisiasa ya kiwango cha kati na inaonya kwamba machafuko haya yanaweza kuwa na athari za wastani kwa uchumi.
Hivi majuzi, Mamlaka ya Ushuru ya Kenya (KRA) ilishindwa kufikia lengo lake la mapato kwa Sh107 bilioni, jambo ambalo huenda likasababisha Hazina kuchunguza hatua mpya za ushuru ili kufikia malengo ya kifedha.
IMF imeidhinisha ufadhili mkubwa kwa Kenya, ikisisitiza umuhimu wa kuondoa ruzuku na kutekeleza ushuru mpya ili kupunguza utegemezi wa deni nchini.
Licha ya kusimamishwa kwa Sheria ya Fedha ya 2023 na Mahakama ya Juu, utawala wa Ruto umesalia thabiti katika nia yake ya kutekeleza mapendekezo ya hatua za kutoza ushuru, ikiwa ni pamoja na asilimia 1.5 ya ushuru wa nyumba kwa malipo ya jumla ya wafanyikazi na asilimia 16 ya VAT kwa bidhaa za petroli.