Rais aliyetimuliwa wa Burkina Faso, Roch Marc Christian Kabore, “ni mzima” na anazuiliwa na jeshi katika jumba moja la kifahari, chanzo katika chama chake kilisema Jumatano.
Jumuiya ya Afrika Magharibi ECOWAS imekemea “mapinduzi ya kijeshi” — ya tatu katika moja ya mataifa yake 15 katika muda wa chini ya miezi 18 — na kusema itafanya mkutano wa kilele wa 1000 GMT siku ya Ijumaa ili kuzingatia kuiwekea nchi hiyo vikwazo.
Hali ya Kabore na mahali alipo limekuwa suala muhimu tangu alipopinduliwa na wanajeshi walioasi siku ya Jumatatu, huku Umoja wa Mataifa ukiongoza wito wa kuachiliwa kwake.
“Rais Kabore yuko salama, lakini siwezi kusema lolote kuhusu hali yake ya akili,” kilisema chanzo katika chama cha Kabore People’s Movement for Progress (MPP).
Kabore “bado yuko mikononi mwa jeshi, si katika kambi ya kijeshi, lakini katika jumba la rais chini ya ulinzi mkali,” chanzo kilisema.
“Ana daktari na anaweza kutumia simu yake ya mkononi, lakini chini ya uangalizi,”
Kabore, mwenye umri wa miaka 64, alichaguliwa mwaka wa 2015 kufuatia uasi uliomuondoa madarakani rais Blaise Compaore, ambaye aliingia mamlakani mwaka wa 1987.
Alichaguliwa tena mwaka wa 2020, lakini mwaka uliofuata alikabiliwa na wimbi la hasira kubwa kutoka kwa waburkinabe baada ya uasi wa kijihadi ulioharibu nchi hiyo maskini ya Afrika Magharibi.
Siku ya Jumapili, maasi yalizuka katika kambi kadhaa za jeshi siku moja baada ya polisi kuvunja maandamano yaliyopigwa marufuku, na Jumatatu waasi hao wakamng’oa madarakani Kabore.
Burkina Faso ni koloni la zamani la Ufaransa na sasa liko mikononi mwa Vuguvugu la Patriotic for Preservation and Restoration (MPSR) — jina la junta inayoongozwa na Luteni Kanali Paul-Henri Sandaogo Damiba, kamanda wa eneo katika eneo la mashariki lililoharibiwa na wanajihadi.
Imetangaza kusimamisha katiba na kuvunja serikali na bunge.
Mipaka ya angani ilifunguliwa tena Jumanne, pamoja na kuondoa vizuizi kwa baadhi ya bidhaa zinazoingizwa nchini humo kupitia mipaka ya ardhi.
Damiba alikutana na mawaziri wa serikali iliyoondolewa madarakani siku ya Jumatano, na kuwaambia wasiondoke nchini humo bila kupewa kibali, duru za kisiasa ziliiambia AFP.
Makamu wa rais wa chama cha MPP Clement Sawadogo alisema kuwa Waziri Mkuu Lassina Zerbo, aliyeteuliwa na Kabore mnamo Desemba, pia amezuiliwa.
Sawadogo pia aliiambia AFP kwamba Kabore aliandika barua ya kujiuzulu baada ya mapinduzi. Chanzo cha MPP pia kilitoa maelezo kuhusu baadhi ya matukio muhimu ya siku ya Jumatatu.
Wakati maasi hayo yakiongezeka, Kabore alitoroshwa nje ya makazi yake na walinzi wake kwa gari na kupelekwa mahali salama, chanzo kilisema.
“Baadaye, shinikizo kutoka kwa waasi hao lilipoongezeka, walinzi wake walilazimika kumwacha mikononi mwa waasi na kuungana nao,” chanzo kilisema.
“Majeshi hao hawakuwa na jingine la kufanya ila kujiunga na (wapinzani) kwa sababu jeshi lote lilikuwa likipendelea kumvua madaraka rais.”
– Mapinduzi mapya Afrika Magharibi-
Burkina Faso ni moja ya nchi maskini zaidi duniani, imekuwa na utulivu mdogo tangu kupata uhuru kutoka kwa Ufaransa mwaka 1960.
Mapinduzi ya hivi karibuni yamesababisha hali ya sintofahamu katika eneo la Afrika Magharibi, ambapo katika muda wa chini ya mwaka mmoja na nusu nchi nyingine mbili — Mali na Guinea – zimekuwa na mapinduzi.
Mapema mwezi huu, ECOWAS iliongeza vikwazo dhidi ya Mali baada ya jeshi la nchi hiyo kusema kuwa halitaweza kutimiza ahadi ya kuandaa uchaguzi mwishoni mwa Februari.
Ukosoaji wa mapinduzi ya hivi punde umetoka kwa Umoja wa Ulaya na Umoja wa Afrika, pamoja na Umoja wa Mataifa.
Mkuu wa sera za kigeni wa Umoja wa Ulaya Josep Borrell alisema Jumatano kwamba “ikiwa utaratibu wa kikatiba hautarejeshwa” nchini Burkina Faso, hakutakuwa na ushirikiano mzuri kati ya umoja huo na burkina Faso.
“Jumuiya za kidemokrasia ni thamani ambayo lazima ihifadhiwe. Mapinduzi ya kijeshi hayakubaliki,” Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres alisema Jumanne.
“Jukumu la jeshi lazima liwe kulinda nchi zao na watu wao, sio kushambulia serikali zao na kupigania madaraka.”